Pieter Bruegel Starszy
Pieter Bruegel (wymowa polska [piter brechel]) Starszy urodził się 1525 roku w Broghel koło Bredy. Uchodzi za jednego z najoryginalniejszych i najwybitniejszych przedstawicieli niderlandzkiej tradycji malarskiej. O jego pochodzeniu wiadomo niewiele, ale przypuszcza się, że był dobrze wykształconym mieszczaninem. Przydomek „Starszy” nadano mu później dla odróżnienia od syna Pietera Brueghla Młodszego, zwanego Piekielnym, który malował w podobnej manierze. Z czasem zaczął pomijać literę 'h’ w swoim nazwisku i podpisywał się jako Bruegel. Był pierwszym z wielkiej rodziny Brueghlów, z której wywodziło się 6 wybitnych artystów, w tym dwaj jego synowie wspomniany już Pieter Brueghel Młodszy (zw. Piekielnym) i Jan Brueghel (zw. Aksamitnym). Zmarł w 1569 r. w Brukseli w wieku około 45 lat.
Bruegel z upodobaniem przedstawiał sceny z życia wieśniaków, czemu zawdzięczał przydomek „Chłopski”. Malował chłopów w trakcie prac sezonowych (Żniwa, Zwożenie siana). Na tle zmieniającej się wraz z porą roku przyrody (Myśliwi na śniegu, Pejzaż zimowy z pułapką na ptaki), która go fascynowała. Uważa się go z pierwszego malarza zachodniego, który dostrzegł znaczenie pejzażu dla języka sztuki. Prekursora pejzażu jako niezależnego gatunku malarskiego.
Ryciny „7 grzechów głównych” i „Duże ryby zjadają małe ryby”, a także obrazy Upadek zbuntowanych aniołów, Triumf śmierci i Szalona Greta powstały pod wyraźnym wpływem wielkiego rodaka Bruegla, Hieronima Boscha. Obaj chętnie sięgali po satyrę i groteskę, co miało wzmocnić moralizatorski przekaz obrazów. I choć uważa się Bruegla za bezpośredniego kontynuatora Boscha, to w jego obrazach zamiast średniowiecznego zionącego ogniem piekielnym mistycyzmu poprzednika rządzi zwykła przyziemna codzienność.
Bruegel brał na warsztat tematy alegoryczne, religijne i rodzajowe. Szydził z głupoty, chciwości, obżarstwa, próżniactwa i pychy człowieka jakże ślepego i głuchego na ideały Renesansu. Od jego twórczości datuje się rozwój zachodniego malarstwa rodzajowego, które skupiało się na życiu codziennym, pracy, obrzędach i obyczajach anonimowych bohaterów (Wesele chłopskie, Taniec chłopski). Zachowało się 45 w większości namalowanych olejem na desce dzieł, których autorstwo przypisuje się Brueglowi. Wiadomo, że namalował ich więcej, ale przed śmiercią w obawie przed represjami ze strony kościoła nakazał spalić część swoich obrazów. Z ocalałych te najbardziej znane znajdują się w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum.
Reprodukcje dostępne w poniższym linku: